Rác thải phủ kín, du khách vẫn ùn ùn tắm biển
Ngày 7.3, Adecco Việt Nam (nhà cung cấp dịch vụ tuyển dụng, tính lương và thuê ngoài nhân sự) công bố một báo cáo tổng quan về mức lương và xu hướng tuyển dụng tại TP.HCM và Hà Nội.Theo báo cáo của Adecco Việt Nam, nền kinh tế trong nước đã phục hồi mạnh mẽ vào cuối năm 2024 và thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Tuy nhiên, thị trường lao động vẫn gặp nhiều thách thức, đặc biệt là thiếu hụt nhân lực và yêu cầu kỹ năng cao hơn từ các nhà tuyển dụng.Cụ thể, trong năm 2024, các doanh nghiệp có xu hướng tối ưu hóa bộ máy và thận trọng hơn trong chiến lược tuyển dụng. Nhiều ngành nghề trọng điểm lại gặp khó khăn do thiếu hụt nhân lực.Trong khi đó, tỷ lệ nghỉ việc của người lao động vẫn ở mức cao, tình trạng nguồn nhân lực chưa đáp ứng đầy đủ kỹ năng mà doanh nghiệp mong muốn vẫn còn nhiều.Mặc dù vậy, một số lĩnh vực như công nghệ, y tế và sản xuất vẫn ghi nhận nhu cầu tuyển dụng mạnh mẽ nhờ vào sự mở rộng hoạt động và dòng vốn đầu tư không ngừng đổ vào.Ở chiều ngược lại, người lao động cũng gặp không ít khó khăn để tìm được một công việc phù hợp mong muốn của mình.Các nhà tuyển dụng ngày càng ưu tiên những ứng viên có chuyên môn kỹ thuật vững vàng, khả năng lãnh đạo và giao tiếp tốt, đồng thời có thể thích ứng linh hoạt và luôn sẵn sàng học hỏi.Đặc biệt, kỹ năng ngôn ngữ, nhất là tiếng Anh và tiếng Trung, trở thành một lợi thế cạnh tranh quan trọng trên thị trường lao động.Một nghiên cứu của Adecco Việt Nam được thực hiện với những người có ít nhất 2 năm kinh nghiệm làm việc cũng đã chỉ ra 3 xu hướng quan trọng đang định hình môi trường làm việc trong nước, đó là: chuyển đổi số, mô hình làm việc linh hoạt và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).Trong đó, chuyển đổi số đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu suất, tối ưu hóa quy trình và giúp doanh nghiệp đưa ra các giải pháp thông minh hơn.Thứ hai, kể từ sau đại dịch Covid-19, làm việc linh hoạt đã trở thành một tiêu chí mới và đang được các bên ưa chuộng, tuy nhiên, mỗi ngành lại có cách áp dụng khác nhau. Chẳng hạn, lĩnh vực công nghệ và dịch vụ có xu hướng ưu tiên mô hình "hybrid", kết hợp giữa làm việc tại văn phòng và từ xa.Thứ ba, AI ngày càng được ứng dụng rộng rãi, những công cụ như ChatGPT, Copilot và Bard được sử dụng ngày một phổ biến. Theo đánh giá của Adecco Việt Nam, AI đặc biệt hữu ích trong các lĩnh vực như sáng tạo nội dung, phân tích dữ liệu và chăm sóc khách hàng.Các doanh nghiệp đang tận dụng AI để nâng cao hiệu suất làm việc, giảm bớt khối lượng công việc thủ công và tối ưu hóa quy trình vận hành. Ví dụ, quản lý cấp trung thường sử dụng AI để phân tích dữ liệu và lập kế hoạch, còn lãnh đạo cấp cao tận dụng công nghệ này để dự báo xu hướng, hỗ trợ ra quyết định và tối ưu hóa hoạt động kinh doanh.Cũng theo báo cáo của Adecco, phần lớn người tham gia khảo sát đồng ý rằng AI không chỉ giúp nâng cao hiệu suất làm việc mà còn hỗ trợ tư duy chiến lược. Đáng chú ý, có 35% số người được khảo sát nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao kỹ năng để khai thác tối đa tiềm năng của AI trong công việc.
Một á hậu bị chỉ trích vì ủng hộ các bạn nữ làm sugar baby
Ông Lê Hải Bình sinh năm 1977, quê quán Hải Phòng, trình độ lý luận chính trị cao cấp, trình độ chuyên môn tiến sĩ quan hệ quốc tế.Trước khi làm Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, ông Lê Hải Bình công tác tại Bộ Ngoại giao, Ban Tuyên giáo T.Ư.Ông Bình từng giữ các chức vụ như Phó vụ trưởng Vụ Chính sách đối ngoại kiêm Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao; Phó vụ trưởng Vụ Thông tin báo chí, Bộ Ngoại giao.Vụ trưởng Vụ Thông tin báo chí, người phát ngôn Bộ Ngoại giao; Phó giám đốc Học viện Ngoại giao; kiêm nhiệm chức Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược ngoại giao, Học viện Ngoại giao. Tháng 1.2021, ông được bầu làm Ủy viên dự khuyết T.Ư Đảng khóa XIII; sau đó giữ chức Phó trưởng Ban Tuyên giáo T.Ư. Tháng 3.2024 ông được bổ nhiệm Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản.Ngày 19.2, Thủ tướng cũng đã điều động, bổ nhiệm ông Phan Tâm, Thứ trưởng Bộ TT-TT, giữ chức Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL.Như vậy, với việc bổ nhiệm thêm thứ trưởng, Bộ VH-TT-DL hiện nay có 6 thứ trưởng là bà Trịnh Thị Thủy và các ông: Tạ Quang Đông, Hoàng Đạo Cương, Hồ An Phong, Lê Hải Bình, Phan Tâm. Bộ trưởng là ông Nguyễn Văn Hùng.Sau sắp xếp bộ máy, Bộ VH-TT-DL được giữ nguyên tên gọi và tiếp nhận chức năng quản lý nhà nước về báo chí từ Bộ TT-TT.
Tuyển sinh lớp 10: Sở GD-ĐT TP.HCM báo cáo UBND về việc giảm chỉ tiêu
Houthi tuyên bố trên ứng dụng nhắn tin Telegram rằng lực lượng này đã nhắm vào nhóm tác chiến tàu sân bay của Mỹ do tàu sân bay USS Harry S.Truman dẫn đầu bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV), khiến cuộc tấn công này trở thành "cuộc tấn công thứ 3 trong vòng 48 giờ " ở phía bắc biển Đỏ, theo AFP.Trong khi đó, một quan chức quốc phòng Mỹ nói rằng Houthi "tiếp tục truyền bá những lời dối trá và thông tin sai lệch". Vị quan chức này còn nói rằng Houthi "nổi tiếng với những tuyên bố sai sự thật nhằm hạ thấp kết quả các cuộc tấn công của chúng tôi trong khi phóng đại những thành công của họ".Một sĩ quan thuộc Không quân Mỹ trước đó nói rằng"khó xác nhận" các cuộc tấn công do Houthi tuyên bố vì lực lượng này đã bắn hụt mục tiêu đến "hơn 160 km".Houthi gọi cuộc tấn công nhắm vào nhóm tác chiến tàu sân bay USS Harry S.Truman là cuộc trả đũa đối với những cuộc không kích của Mỹ.Hôm 15.3, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã ra lệnh cho quân đội tiến hành chiến dịch quân sự quy mô lớn nhắm vào Houthi ở Yemen. Bộ Quốc phòng Mỹ cho hay các cuộc không kích đã nhắm vào hơn 30 địa điểm và liên quan đến các máy bay chiến đấu được phóng từ tàu sân bay USS Harry S.Truman ở biển Đỏ.Cơ quan y tế do Houthi điều hành khẳng định các cuộc không kích do Mỹ tiến hành hôm 15.3 đã giết chết ít nhất 53 người và làm bị thương 98 người.Kênh Al-Masirah do Houthi điều hành và hãng thông tấn Saba đã đưa tin các cuộc không kích mới của Mỹ vào tối 17.3 tại các khu vực Hodeida và Al-Salif. Ngoài ra, trang Huthi Ansarollah đưa tin các cuộc không kích mới của Mỹ đã nhắm vào thủ đô Sanaa của Yemen vào sáng sớm 18.3.CHDCND Triều Tiên đã lên án các cuộc không kích gần đây của Mỹ vào Yemen là hành động vi phạm luật pháp quốc tế và chủ quyền của một quốc gia, và cho rằng động thái như thế không bao giờ biện minh được theo bất kỳ cách nào, theo Hãng thông tấn KCNA ngày 18.3 dẫn lời Đại sứ Triều Tiên tại Yemen Ma Dong Hui.Đại sứ Ma còn cáo buộc Washington nhắm vào dân thường và tài sản "bừa bãi" bằng cách huy động lực lượng không quân và hải quân, bao gồm cả một tàu sân bay. "Tôi bày tỏ mối quan ngại sâu sắc về các hành động quân sự bất hợp pháp và liều lĩnh của Mỹ, quốc gia bị ám ảnh bởi việc hiện thực hóa các tham vọng địa chính trị ... và tôi lên án và phản đối mạnh mẽ các hành động như thế", Đại sứ Ma nhấn mạnh.Hiện chưa có thông tin về phản ứng của Mỹ đối với phát ngôn trên của Đại sứ Ma.
Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình, Phó trưởng Ban Chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 18 của Chính phủ về sắp xếp, tinh gọn bộ máy vừa có văn bản gửi các bộ, ngành về việc bổ sung, hoàn thiện phương án sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy. Theo đó, căn cứ ý kiến của Bộ Chính trị và kết luận của Ban Chỉ đạo của Chính phủ, điều chỉnh một số chức năng, nhiệm vụ giữa Bộ Công an và một số bộ, ngành liên quan:Chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ Bộ LĐ-TB-XH sang Bộ Công an.Chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Bộ Tư pháp sang Bộ Công an.Chuyển nhiệm vụ về sát hạch, cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ Bộ GTVT sang Bộ Công an. Chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn, an ninh thông tin mạng từ Bộ TT-TT sang Bộ Công an.Về nhiệm vụ quản lý nhà nước về xuất nhập cảnh, giao Bộ Công an chủ trì xây dựng, thu thập, cập nhật, khai thác, chia sẻ thông tin trong cơ sở dữ liệu quốc gia về xuất nhập cảnh. Về nhiệm vụ bảo đảm an ninh hàng không, giao Bộ Công an chủ trì bảo đảm an ninh hàng không tại sân bay và trong máy bay. Về nhiệm vụ bảo đảm an ninh quốc gia tại khu vực biên giới, cửa khẩu, giao Bộ Công an và Bộ Quốc phòng thống nhất nhiệm vụ chủ trì, phối hợp trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm và nhiệm vụ quốc phòng. Ngoài ra, chuyển Tổng công ty Viễn thông Mobifone về Bộ Công an quản lý (tố chức đảng chuyển về trực thuộc Đảng ủy Công an T.Ư).Trước đó, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký công văn của Ban Chỉ đạo hướng dẫn về việc bổ sung, hoàn thiện phương án sắp xếp tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện. Theo đó, chuyển các nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ Sở LĐ-TB-XH; chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về lý lịch tư pháp và thực hiện dịch vụ công cấp Phiếu lý lịch tư pháp từ Sở Tư pháp sang Công an tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư.Chuyển nhiệm vụ về sát hạch, cấp Giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ Sở GTVT; chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về an toàn, an ninh thông tin mạng từ Sở TT-TT sang Công an tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư.
Bán kết Champions League: Vinicius lập cú đúp, Real Madrid ngược dòng cầm hòa Bayern Munich
Những ngày đầu năm Ất Tỵ 2025, thị trường vàng lại trở nên sôi động, đặc biệt là trong ngày vía Thần tài. Đây là dịp quan trọng để người dân gửi gắm những ước nguyện về tài lộc, may mắn và thịnh vượng cho năm mới.Thời điểm này, nhiều thương hiệu lớn trong ngành vàng bạc đá quý đã cho ra mắt những bộ sưu tập trang sức đặc biệt, nhằm đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong dịp Tết Nguyên đán và ngày vía Thần tài.Một trong số đó là bộ sưu tập "Kim bảo như ý" dành cho phái nữ, với các thiết kế mang ý nghĩa về sự viên mãn và thịnh vượng. Các hình tượng như: mặt gậy như ý và cỏ bốn lá được khéo léo đưa vào các mẫu trang sức, không chỉ thu hút về mặt thẩm mỹ mà còn mang lại thông điệp cầu mong tài lộc và bình an cho người sở hữu.Bên cạnh đó, linh vật rắn của năm Ất Tỵ cũng là nguồn cảm hứng để sáng tạo thành các món trang sức, như bộ sưu tập "Vương xà trấn bảo dành" cho nam giới. Ở nhiều nơi, rắn được coi là biểu tượng của trí tuệ, sự linh hoạt và sáng tạo, rất phù hợp với những quan điểm về sự thành công. Bộ sưu tập này với phong cách mạnh mẽ đã trở thành sự lựa chọn của rất nhiều khách hàng.Với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường vàng và xu hướng trang sức độc đáo ngày càng được ưa chuộng, những món trang sức bằng vàng không chỉ có giá trị vật chất mà còn mang đậm giá trị tinh thần, với những ý nghĩa sâu sắc. Sự sáng tạo trong thiết kế đã biến những món trang sức vàng thành những tác phẩm nghệ thuật, góp phần làm cho ngày vía Thần tài năm nay thêm phần đặc biệt và ý nghĩa hơn.
Đón hè hứng khởi với loạt sản phẩm công nghệ xanh từ Sharp
Cánh cửa tàu Titanic trong phim của James Cameron bán với giá 718.750 USD
* Anh đã đồng hành cùng Hà Anh Tuấn trong concert Sketch a rose ở Úc, Singapore; lần này là ở TP.HCM, áp lực có gì khác biệt?- Nhạc sĩ Nguyễn Hữu Vượng: Tôi không cảm thấy áp lực khi làm việc với Hà Anh Tuấn hay bất cứ nghệ sĩ nào. Tôi chỉ áp lực với chính bản thân mình, bởi tôi đã làm giám đốc âm nhạc cho các live concert của Hà Anh Tuấn trong nhiều năm. Sau mỗi sự thành công của một chương trình lại tạo áp lực cho chính bản thân vì tôi muốn các live concert sau luôn phải hay và thành công hơn trước đó. Việc các concert của Hà Anh Tuấn luôn có một lượng khán giả lớn khiến tôi thích thú hơn và chỉn chu trong âm nhạc của mình. * Anh có thể tiết lộ những điều đặc biệt trong Sketch a rose tại TP.HCM lần này?- Có rất nhiều điều đặc biệt xuất hiện tại Sketch a rose ở TP.HCM. Những phần kết hợp của Hà Anh Tuấn và các khách mời là điểm nhấn trong chương trình. Tôi đầu tư nhiều vào kịch bản âm nhạc hay các bản phối, tôi phối mới khá nhiều các bài hát trong concert. Ngoài ra phần xuất hiện của Yiruma cũng sẽ là một bất ngờ cho khán giả, chúng ta hãy chờ đến phút cuối để thưởng thức đêm nhạc trọn vẹn hơn.* Trong chương trình này có sự tham gia của huyền thoại dương cầm Yiruma (Hàn Quốc), với vai trò giám đốc âm nhạc, anh có thể chia sẻ thêm khâu dàn dựng - kết hợp giữa Hà Anh Tuấn và Yiruma? - Đây không phải là lần đầu tôi kết hợp với nghệ sĩ nổi tiếng trên thế giới. Mỗi nghệ sĩ đều mang lại cho tôi một trải nghiệm mới mẻ trong cách làm việc, tôi chỉ cố gắng để giúp cho họ có thể được thoải mái nhất, để có thể phát huy được hết khả năng của mình khi kết hợp với dàn nhạc. Từ đó khán giả cảm nhận được trọn vẹn cảm xúc trong các phần trình diễn. * Để tạo nên sự thành công của một đêm nhạc mang dấu ấn cá nhân của một ngôi sao như Hà Anh Tuấn, giám đốc âm nhạc làm thế nào để tạo ra đúng màu sắc của Hà Anh Tuấn?- Với tư cách là giám đốc âm nhạc cho các ca sĩ, tôi hiểu được điểm mạnh và điểm yếu của mỗi nghệ sĩ mà mình sẽ kết hợp và tôi có cách tính toán để họ có thể phát huy được tối đa thế mạnh, hạn chế nhược điểm. Hà Anh Tuấn là nghệ sĩ hiếm hoi ở Việt Nam có sự chắc chắn về cấu trúc bài hát, về nhịp, điều đó giúp cho chúng tôi có thể thỏa sức sáng tạo trong âm nhạc. Đó là điều luôn khiến tôi cảm thấy hào hứng mỗi khi nhận lời kết hợp cùng Hà Anh Tuấn. Tôi cũng rất trân trọng điều này từ Hà Anh Tuấn. * Anh nhìn nhận thế nào về Hà Anh Tuấn, trong âm nhạc và cả cuộc sống thường ngày? - Hà Anh Tuấn có định hướng âm nhạc riêng, có con đường riêng, cách xây dựng hình ảnh riêng và tôi thích sự "chơi lớn" của Hà Anh Tuấn. Nhưng quan trọng hơn cả Hà Anh Tuấn không chơi lớn để thể hiện với truyền thông, mà đấy chính là sân chơi để anh ấy được thỏa sức thể hiện đam mê cũng như tự tạo thử thách cho chính bản thân mình. Trên sân khấu, Hà Anh Tuấn là một nghệ sĩ chỉn chu, lịch lãm, mang phong thái của một ngôi sao; sau ánh đèn sân khấu, anh ấy là một người dễ gần, dễ mến. Chúng tôi vẫn thường xuyên ngồi cà phê tán gẫu những câu chuyện đời thường. * Là một giám đốc âm nhạc – nhà sản xuất còn khá trẻ, từng đứng sau sự thành công của nhiều gương mặt đình đám trong làng nhạc Việt, anh cảm thấy sự cạnh tranh tại thị trường âm nhạc Việt Nam có khốc liệt? - Thị trường âm nhạc Việt Nam càng ngày càng khốc liệt, bởi các chương trình âm nhạc "sản sinh" ra rất nhiều nghệ sĩ; đồng thời là một thị trường mở cho các bạn trẻ có thể thể hiện được hết khả năng của mình. Chúng ta sẽ thấy được nhiều sự mới mẻ hơn trong các cá tính âm nhạc của các bạn trẻ, sự khốc liệt là điều nên có ở bất kỳ một môi trường âm nhạc nào, bởi điều đó sẽ thúc đẩy sự cố gắng của các nghệ sĩ. * Hiện nay có nhiều nhà sản xuất âm nhạc trẻ và tài năng nổi lên trong một số chương trình truyền hình thực tế. Bản thân anh có chịu áp lực khi ở trong guồng quay đó? - Tôi không nghĩ đó là sự cạnh tranh, mà đó chính là môi trường để âm nhạc Việt Nam có thêm những làn gió mới. Những người nhiều năm trong nghề như tôi cũng sẽ cần học hỏi từ các bạn trẻ, với tôi đó là sự tích cực. Chúng ta nên thúc đẩy lẫn nhau, cùng nhau phát triển để có một đời sống âm nhạc tốt đẹp hơn. * Anh có định hướng gì trong hành trình âm nhạc sắp tới của mình?- Tôi vẫn tiếp tục đồng hành cùng các nghệ sĩ trong các sản phẩm, chương trình âm nhạc. Và biết đâu đấy, tôi sẽ có dự án âm nhạc của riêng mình. Cảm ơn anh đã trò chuyện!
Thưởng tiền tỉ cho những hộ đăng ký thoát nghèo
FPT Play - Đơn vị duy nhất phát sóng trọn vẹn LPBank V.League 1-2024/25, tại https://fptplay.vn
lacxoi
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
quay-thử-xổ-số-miền-trung-thứ-tư
